Koronavirüs hayatımızı etkilemeye gün geçtikçe tesiri artırarak devam ediyor. Aklımızdaki en kaygı verici hususlardan birisi de besinler. Diyetisyen Serkan Sıtkı Şahin, koronavirüs ve yiyecekler hakkında en çok merak edilen soruları yanıtladı.
Koronavirüs yiyeceklerle yayılabilir mi?
Virüs bulaşmış bir kişi yiyeceğe öksürür yahut hapşırırsa yahut virüsü ellerinde meblağ ve yiyeceğe dokunursa, virüsün yiyeceğe girmesi mümkündür.
Fakat besin kaynaklı hastalıklara neden olan bakterilerin bilakis, koronavirüsler yiyecek üzerinde çoğalmaz. Besin kaynaklı hastalıklara neden olan bakterilerin birçoklarının besinde büyüme yeteneği vardır, yani besin ortamı ve şartlar uygunsa, birkaç bakteri hücresi kısa müddette binlere dönüşebilir. Virüsler bu türlü değil; onlar, yaşayan bir konakçıya gereksinim duyarlar.
Pişirme süreci virüsü öldürür mü?
Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran virüs muhtemelen olağan pişirme sıcaklıklarına karşı hassastır. Dünya Sıhhat Örgütü bu yüzden besin güvenliği için olağanda yapılandan farklı bir formda yemek pişirmeye gerek olmadığını belirtiyor.
Virüsü etkilemek için gereken sıcaklık hakkındaki birçok teori, koronavirüs değil SARS virüsü üzerinde yapılan tek bir çalışmadan gelir. Lakin, bu koronavirüs hakkında tam olarak tıpkı halde reaksiyon verip vermediğini bilmek için kâfi bilgiye sahip olmadığımızı belirtmek değerlidir.
Çiğ tüketilen besinler inançlı mi?
Teorik olarak, enfekte olan biri direkt bir elma üzerinde hapşırırsa ve siz de o elmayı alıp yüzünüze dokunursanız, enfekte olabilirsiniz. Bu nedenle toplumsal ara epeyce kıymetlidir. Ayrıyeten markette bir şeylere dokunduktan sonra ellerinizi mümkün olan en kısa müddette yıkamanız yahut sterilize etmeniz gerekir. Bunlar, riskinizi azaltmak için yapabileceğiniz en büyük şeyler. Şayet endişenizle baş edemiyorsanız, çiğ yerine pişmiş eserler yiyebilirsiniz.
Yıkama süreci nasıl olmalı?
Bu gerekli değil. Meyve ve zerzevatları suda yıkayın. Sabun yahut seyreltilmiş çamaşır suyu çözeltisi, mide rahatsızlığına neden olabileceğinden meyve ve sebzelerin yıkanmasında bunların kullanılmasını tavsiye etmiyorum. Ayrıyeten sirkenin virüsü öldürdüğüne dair bir delil yoktur.
Koronavirüs ambalajdan geçer mi?
Koronavirüs öncelikle teneffüs damlacıkları yoluyla bireyden bireye bulaşır. Dünya Sıhhat Örgürü, besin yahut besin ambalajını bir transfer kaynağı olarak görmüyor. Bununla birlikte, üzerinde virüs bulunan bir şeye dokunup burnunuza, ağzınıza yahut gözlerinize dokunursanız, enfekte olabilirsiniz.
Besin ambalajlarından bulaşma riski düşüktür. Geçtiğimiz haftalarda The New England Journal of Medicine’de yayınlanan bir ön çalışmada, araştırmacılar yeni tip koronavirüsün stabilitesini çeşitli yüzeylerde test ettiler. Virüsün plastik ve paslanmaz çelik üzerinde 72 saate kadar kaldığını buldular. Karton üzerinde ise 24 saat sonra hiçbir canlı virüs bulamadılar.
Bu adımları izleyerek riski daha da azaltabilirsiniz: Marketten meskene döndüğünüzde ellerinizi yıkayın, yiyeceklerinizi temizleyebileceğiniz bir yüzeye yerleştirin, yiyeceklerinizi ambalajından çıkarın, yüzeyi temizleyin ve ellerinizi tekrar yıkayın.
Bilhassa endişeleniyorsanız, cam kavanozları, tenekeleri vb. dezenfekte edici bir mendille silebilir yahut içeriği yeni bir kaba aktarabilirsiniz.
Hayvansal eserler virüsü taşır mı?
Birinci olaylar Çin’deki canlı bir hayvan pazarıyla kontaklı olduğundan, birtakım insanların bu türlü düşünmesine neden olmuş olabilir. Lakin bunun bir delili yok.
Pekala bu beşerler nasıl enfekte oldu? Araştırmalar devam ediyor, lakin virüsün yarasalardan kaynaklandığına, sonra öteki bir hayvana, daha sonra insanlara yayıldığına inanılıyor. Beşerler ve canlı hayvanlar ortasında yakın bir bağlantı olduğunda, bir virüsün bir cinsin sıçramasını sağlama potansiyeli vardır. Bildiğimiz kadarıyla, ülkemizdeki hayvanlar etkilenmiyor. Ayrıyeten birincil bulaşma yolu bireyden şahsa biçiminde.
