Son yıllarda büyük bir hızla artan demans ya da halk içinde malum adıyla bunama, dünyayı bekleyen mühim esenlik sorunlardan biri. Dünya esenlik Örgütünün verilerine nazaran, şu an toplam 55 milyon demans hastası bulunuyor. Bu sayı her geçen gün artıyor. 2030’da 78 milyon, 2050’de ise 139 milyon kişide demans görüleceği öngörülüyor. Türkiye’de ise averaj 1 milyona yakın demans hastası bulunuyor. Sayılar önümüzdeki süreçte demansın ne kadar yaygınlaşacağını çarpıcı bir halde gözler önüne seriyor.
Peki demans nedir? Kimlerde, niçin görülüyor? Tedavisi mümkün mü? esenlik Bilimleri Üniversitesi İç Hastalıkları ve Geriatri Uzmanı Prof. Dr. Mehmet İlkin Naharcı, merak edilenleri TRT Haber’e söylemiş oldu.
Demansın en yayınlanma görülen türü alzheimer
Demansı bir üst başlık olarak ele almak gerektirme ettiğini ifade eden Prof. Dr. Mehmet İlkin Naharcı, “Alt başlıklarda alzheimer içeriyor. Bu da averaj tüm demans hastalarının yüzde 70’ini oluşturuyor. Geri kalan kısmında daha ender görülen tipleri var” diyor.
Hastalığın son yıllarda bu kadar fazla görülme nedenini ise şu şekilde açıklıyor:
“Tıbbın gelişmesi, beslenmeye dikkat edilmesi benzer halde birçok nedenle insanoğlu daha uzun bir yaşam sürüyor. İnsan ömrünün uzaması da bu hastalıkların artışına sebep oldu.”
[Grafik: TRT Haber / M. Furkan Terzi]
Demansın emareleri neler?
Tüm hastalıklar benzer halde demans hastalığında da erken teşhis büyük önem taşıyor. yalnız bu hastalığın ilk emarelerini hastalar bir oldukça zaman önemsenmiyor. Prof. Dr. Naharcı, “Hastaların herhangi bir yakınması olmuyor ya da hasta kendini ifade etmiyor. ‘Benim bir unutkanlığım var, dikkatim dağınık yada sokağı karıştırıyorum’ demiyor. bu tarz şeyleri daha oldukça eşi, evlatları yada yakınları fark ediyor” tespitinde bulunuyor.
Her unutkanlık demansı işaret etmiyor. Prof. Dr. Naharcı, demansın işaretlerini şu şekilde sıralıyor:
“Eşyaları yitirme, çevreyi tanımada güçlük, sokakları karıştırma yada bulunmuş olduğu yerde kaybolma, adları unutma bu hastalığın ilk emareleri. Öğrenme güçlüğü, eskiden öğrendiği şeyleri artık yapamama, konuşurken kelime bulmada güçlük, kişiliğinde eskiye nazaran değişim de bu emareler içinde içeriyor.
[Fotoğraf: Getty Images]
İleri yaşta görülme sıklığı artıyor
Demans hastaları 65 yaş öncesi ve sonrası olarak iki gruba ayrılıyor. 65 yaşından sonrasında demans görülen grup, tüm hastaların yüzde 90’ını oluşturuyor. Geriye kalan yüzde 10’luk grup ise 65 yaş altı.
Yaşla paralel olarak hastalığın görülme sıklığı da artıyor. o şekilde ki 80’li yaşlarda neredeyse her üç kişiden birinde demansa rastlanıyor.
Gelelim demansın tedavi sürecine… Hastalığın derhal derhal bir tedavisi yok. yalnız hastanın yaşam standardını çoğaltmak için elbet bazı tedaviler uygulanıyor. Prof. Dr. Kantarcı bu aşamada şuynları mevzu alıyor:
“Ne kadar erken teşhis olursa, hastanın daha iyi bir yaşam kalitesine haiz olma şansı artıyor. Bu hastaların doktor tarafınca takip edilmesi gerekiyor. şundan dolayı bu hastalarda demansın yanı sıra diyabet, hipertansiyon ve kalp yetmezliği benzer halde birçok hastalık olabiliyor. Bunların topyekün tedavi edilmesi gerekiyor.”
[Fotoğraf: Getty Images]
Demans hastalarına iyi bir bakım gerekiyor
İş yalnız tedaviye başlamakla bitmiyor. Demans hastalarının oldukça iyi bir bakıma ihtiyacı var. Bu hastalar bir süre sonrasında yeti yitirilmesine bağlı olarak tüm işlerini başkasının yardımı ile görmek zorundalar. “Destek veren bir yakınları, ustalaşmış bir bakıcı yada toplu yaşanmış olan bir huzurevi ya da bakımevi olabilir” diyen Prof. Dr. Naharcı, şu tavsiyelerde bulunuyor:
“Bazı hastaların düzgüsel ilaç tedavileri yanında iyi beslenmesi, tertipli fizyolojik aktivite yapmaları, bilişsel egzersizler yapmaları gerekiyor. Uykularını iyi almaları ve güvenli bir ortamda yaşamaları da mühim.”
[Fotoğraf: Getty Images]
Hasta yakınlarına tavsiyeler
Kuşkusuz bu süreç hastalar kadar yakınlarını zorluyor. Gerek ruhsal gerek toplumsal gerekse ekonomik anlamda bu şekilde bir hastanın bakımı ailelerde zorluklar yaratıyor. Prof. Dr. Naharcı, mevzuya ilişkin olarak hasta yakınlarına şu önerilerde bulunuyor:
“Yaşlı sağlığının yönetimi kolay bir süreç değil. Hele de demansı var ise daha da zorlaşıyor. Bunların hepsini tek bir merkezden yapmak oldukça mühim. O yüzden önerim, yaşlı sağlığı yada geriatri uzmanı olan merkezlerde bu hastaların takip edilmesi. Böylece hasta ve yakınları birçok mevzuda daha rahat ve doğru müdahalelerle karşılaşacaklar.”
