Akdeniz ülkelerine özgü ıslak bir çerez olan tirmis, Türkiye’de bazı yöreler dışında pek tanınmamaktadır. Genellikle seyyar satıcılar tarafından hazırlanarak sokaklarda satılan bu çerez, Konya ve Isparta’da ise termiye adıyla bilinmektedir.
Farklı kültürlere ait bir çerez
Görünümü mısır tanesine benzeyen tirmis, aslında bir tür yabani acı bakladır. Anavatanı Akdeniz havzası olan bu bakla, Eski Mısır ve Antik Roma’da yiyecek olarak tüketilmiştir. Tirmis ülkemizde termiye, acı bakla, delice bakla, gavur baklası, kurt baklası, mısır baklası, yahudi baklası gibi değişik isimlerle anılmaktadır.
Tirmis Akdeniz ülkelerinin ortak lezzetlerinden birisidir. Mısır’da turmus ya da termis, İspanya’da altramuces, Portekiz’de tremeços denilmekte ve publarda biranın yanında ikram edilmektedir. İtalya, Yunanistan, Suriye, Lübnan, Ürdün ve İsrail’de de tüketilmektedir. Bu ülkelerin çoğunun sokaklarında camekanlı seyyar tezgahlarda tirmis satılmaktadır. İtalya’da geleneksel Christmas atıştırmalığı olarak zeytinle aynı tabakta sunulmaktadır.
Sağlıksız atıştırmalıklara rakip
Tam bir protein deposu olan tirmisin sağlık açısından birçok faydası bulunmaktadır. Lifli olması özelliği ile bağırsaklarınızı çalıştırırken, düzenli olarak tüketildiğinde hemoroide de iyi gelmektedir. Diyabet hastalarının yüzünü güldürecek bu sağlıklı atıştırmalık kan şekerini düşürme etkisine sahiptir. Ayrıca kilo kontrolüne faydası bulunan tirmis, tokluk hissi yaratarak diyetinizi de desteklemeyi ihmal etmez.
Günümüzün yağlı, sağlıksız atıştırmalıklarına rakip olabilecek özellikte olan bu çerez, Avrupa ülkelerinde sevilerek tüketilse de, Türkiye’de ne yazık ki pek bilinmemektedir. Tuz ile birlikte oldukça lezzetli, kendine has bir tadı olan termiye, çocukların da severek tüketebileceği bir atıştırmalıktır.
Tirmis bazı kişilerde alerjiye neden olabilmektedir. Özellikle yer fıstığına alerjisi olanların tirmise karşı da alerjik reaksiyon gösterdiği görülmüştür.
Tirmisi evde hazırlayabilirsiniz
Yöresel olarak sokak satıcılarından temin edebileceğimiz termisi, evde kendiniz de yapabilirsiniz. Aktarlarda ya da internetten kuru tirmisi (acı bakla) temin edebilir, bu sağlıklı atıştırmalığın müdavimlerinden olabilirsiniz. Zeytin tatlandırmasına benzer bir işlemden geçen acı baklayı yenilebilecek duruma getirmek ise oldukça basit.
– Termiyeleri bol suda yıkayın ve bir gece suda bekletin. Şişen tohumları süzüp bol suda yıkadıktan sonra geniş bir tencerede kapağı açık olarak haşlayın.
– Haşlama suyunuz kaynamaya başladıkça tirmisin renginin sararmaya başladığını göreceksiniz. Tohumları kontrol edin ve hafif yumuşayınca ocaktan alıp soğumaya bırakın.
– Ardından haşlama suyunu süzün ve temiz su dolu bir kabın içerisine aktarın. Aynı zeytin tatlandırma işlemi gibi en az bir hafta boyunca 3-4 defa suyunu değiştirin.
– Kokusu ve acılığı tamamen geçene kadar tatlandırma, yani, su değiştirme işlemine devam edin.
– Acısı giden termiyeleri süzün. Tuzlayarak ya da tuzlu su içerinde bir gece beklettikten sonra yemeğe hazır hale gelecektir.
– Tatlandırdığınız tirmisi buzdolabında suyun içerisinde bir hafta saklayabilirsiniz.
– Tirmisin kuru fasulyeye benzer zar şeklinde bir kabuğu vardır. Termisi başparmağınız ve işaret parmağınız arasına alıp sıkarak kabuğundan kolayca ayırabilir, içindeki sarı etli kısmı yiyebilirsiniz.
Gizem Bozdağ
