Dünyada kullanımı süratle yaygınlaşan mikro filizlerin vitamin, mineral ve protein deposu olan ve tohumlarından filizlenerek yeşeren bitkilerin en küçük haline ‘mikro filiz’ deniyor. Mikro filizler içindeki bileşiklerden ötürü bağışıklık sistemini güçlendiriyor, hem çiğ hem de pişmiş olarak tüketilebiliyor. Sıhhatimiz açısından bu kadar yararlı filizleri konutta yapmak mümkün mü? İşte, mikro filiz hakkında her şey…
Bedelli besinler çimlenmeyle ortaya çıkıyor
Mikro filiz aslında herkesin ilkokul yıllarında en azından bir kere gerçekleştirdiği ‘fasulye deneyi’ mantığına dayanıyor. Çimlenen tohum taneleri bedelli besin elementlerini içinde bulunduruyor.
Çimlenme sırasında karbonhidratlar, lipitler ve proteinler parçalanıyor. Sonuçta hür aminoasit, yağ asitleri, şeker (glikoz maltoz üzere kolay şekerler) seviyelerinde değerli bir artış görülüyor. Vitamin düzeylerinde de önemli bir artış kelam konusu oluyor.
Bağışıklık sistemini güçlendiriyor
Bitkisel kimyasallar mikro filizleri kıymetli kılıyor. Filizlenmiş taneler sıhhati destekleyen besinler içeriyor. Mikro filizler çeşitli antioksidan ve biyoaktif bileşikler bakımından da güçlü oluyor.
Çimlenme sırasında başta aktioksidan özelliği bilinen polifenoller olmak üzere birçok yararlı bileşikte artış görülmektedir. Ayrıyeten, kolesterole ve yorgunluğa âlâ gelen biyoaktif bileşiklerin ölçüsü da yüksektir.
Karsinojenlerin metabolik aktivasyonunu, bağışıklık sistemini güçlendirilmesi, kanser hücrelerinin yayılmasının baskılanması, antioksidatif tesir, lösemi hücrelerinin çoğalmasının engellenmesi üzere çok sayıda faydalı tesirinden bahsedilmektedir. Tohum filizlerindeki glukozinolat üzere kansere karşı kemoprotektif tesir gösteren fitokimyasalların ölçüsü bitkinin kendisinden (yaprak, sap, kök vs) çok daha fazladır.
Her tohum filizlendirilebilir
Her türlü tahıldan, baklagillerden ve zerzevat olarak tüketilen birçok bitkinin tohumlarından filiz üretilebilir.
Maş fasulyesi, soya fasulyesi, yonca, çemen otu, bezelye, mercimek üzere baklagiller; yulaf, buğday, mısır, pirinç (esmer pirinç olmalı), arpa ve çavdar üzere tahıllar; kinoa, amaranth ve karabuğday üzere yalancı tahıllar; susam, ayçiçeği, kenevir, keten tohumu üzere yağlı tohumlar; brokoli, lahana, tere, roka, hardal, turp, şalgam, kereviz, rezene ve maydanoz üzere zerzevat ve yenebilir otların tohumları filiz üretme için kullanılabilir.
Süreç görmüş daneler filizlenmez. Beyaz pirincin kepek katmanı uzaklaştırıldığından filiz vermeyecektir. Bir ısıl süreçten geçirilmiş tanelerde filizlenmez. Ekim emelli tohumlar ise toksik kimyasallarla muamele edilmiş olabileceğinden filizlendirme için kullanılmamalıdır.
Zehirlenme olaylarına dikkat
Kimi firmalar tarafından üretim hijyenik olmayan şartlarda yapıldığından bu tip filizlerin tüketimi önemli sıhhat riski oluşturabilir. Filiz tüketimi ile ilişkilendirilen zehirlenme hadiselerinin sayısı epey fazladır. Filizlendirme topraklı yahut topraksız yapılabilir. Hijyen sorunundan ötürü toprak ve toprak/perlit karışımında filizlendirmeyi tavsiye etmiyorum. Aslında aşağıda verilen teknikte olduğu üzere toprağa da muhtaçlık yoktur.
Filizlendirme nasıl yapılır
– Filizlendirme son derece kolay bir süreçtir, başlangıç için bir çay bardağı kâfi olacaktır.
– Çünkü hem tohumlar şişecek hem de filizlenmeyle birlikte hacim değerli derecede artacaktır. Filizlendirilecek taneler bol suda düzgünce yıkanır. Litrelik boş bir kavanoza alınır. Üzerine çokça su ek edilir. Taneler suyun içinde oda sıcaklığında çimleninceye kadar bekletilir.
– Bu bir-iki gün kadar sürebilir. Bu esnada sık sık, yaklaşık 8 saatte bir, suyunun değiştirilmesi gerekir. Tanelerde çimlenme görüldüğünde kavanozdan çıkarılıp genişçe bir süzgece alınarak yayılır. Süzgeç olarak gözenekleri çok geniş olmayan, tabanı düz olanlar tercih edilmelidir. Birtakım süzgeç modelleri iç içe geçen iki kaptan oluşmakta, üsteki süzgeç vazifesini yaparken alttaki drene olan suyu tutmaktadır.
– Bunlar filizlendirme için son derece uygundur. Sudan geçirildikten sonra öteki bir kabın içine oturtularak karanlık bir yerde filizlenmeye bırakılır. Bu süreç filizleri gevreklik açısından daha çıtır yapacak, rengi beyaz olacaktır. Süzgeç üzerindeki gereç 5-6 saat aralıklarla sudan geçirilerek ortam daima nemli tutulmalıdır.
– Burada kıymetli olan çimlenmiş tanelerin artık suya temas ediyor olmamalıdır, zira çürüme yapar. Süzgecin ve içine yerleştirildiği kabın bir streç sinemayla kaplanmış olması yahut bunların büsbütün bir poşet içine alınması içerideki nem oranını yüksek tutacağından daha başarılı sonuç verecektir.
– Filizlendirilecek daneye nazaran bazen daha uzun sürer. Birinci iki yaprak şekillenmeye başladığında (maş fasulyesi çalışılıyorsa 4-6 cm) filizlerimiz yenmeye hazır demektir. Bol suda yeterlice yıkanarak tüketilebilir.
– Maş fasulyesi kullanmışsanız yıkama sırasında kalan yeşil kabuklar da uzaklaştırılır. Bu süreçlerde kullanılan ekipmanın çok pak olması gerekir, yıkamada kullanılan suyun içme suyu kalitesinde olması elzemdir. Filizlendirme sırasında nem eksik olmamalı lakin filizler muhakkak suya temas etmemelidir.
Yemeden evvel kesinlikle yıkayın
Filizler hem çiğ hem de pişmiş olarak tüketilebilir. Her ne kadar pak çalışılsa da bir bulaşmaya maruz kalmış olabilir ve içinde bakteriler üretmiş olabilir. Hasebiyle tükettiğimiz öbür yeşilliklerde olduğu üzere tüketmeden evvel uygunca yıkamak ve biraz sirkeli suda bekletmekte yarar vardır.
Bu haliyle buzdolabında 4-5 gün dayanacaktır. Çerez üzere çıtır çıtır yenebilir. Üzerine limon, nar ekşisi vb. eklenerek lezzetlendirilebilir. Yoğurtla karıştırılarak yenebilir. Her türlü salataya yakışır. Çoban salata, mevsim salatası vs. hatta kısır, mercimek salatası…
Bunun haricinde çok az yağda sote edilip et/tavuk/balık yemeklerinin yanına garnitür olarak kullanabilirsiniz. Domates sosuyla birlikte pişirip makarnanızın üstüne ek edebilirsiniz.
İsterseniz sulu yemeğini bile yapabilirsiniz. Yani filizleri kullanabileceğiniz çok sayıda alternatifiniz olacaktır.
