Kalbin odacıkları ortasındaki delikler, kalbin akciğerlere giden ve kan dağılımını sağlayan damarlardaki darlıklar, karıncık ile kulakçıkların gelişim bozuklukları başta olmak üzere 200’ü aşkın doğumsal kalp hastalığı mevcut. Doğumsal kalp hastalıkları bilhassa erken yenidoğan devrinde (doğum sonrası birinci günlerde) hayati risk oluşturan ağır klinik tablolara yol açabiliyor. Fakat erken teşhis ve gerçek tedavi yaklaşımlarıyla doğumsal kalp hastalığıyla doğan bebekler sağlıklı ve uzun bir hayat sürebiliyorlar. Üstelik kalbi besleyen atardamarlara mahsus hastalıkların tespiti ve tedavisinde kullanılan ‘anjiyografi’ prosedüründe yaşanan değerli gelişmeler sayesinde kimi doğumsal kalp hastalıklarında ameliyat gereksinimi da giderek azalıyor! Ayrıyeten ameliyat olabilmesi için kilo alması beklenen yenidoğan periyodundaki bebekler de anjiyografi ile vakit kaybetmeden hayata tutunabiliyor!
Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Çocuk Kardiyolojisi Uzmanı Prof. Dr. Ayhan Çevik, günümüzde anjiyografi usulüyle pek çok doğumsal kalp hastalığının tedavi edilebildiğine dikkat çekerek, “Öyle ki kalp içindeki delikler anjiyografi ile kapatılabiliyor, dar olan damarlar açılabiliyor ve kapak işlevleri bozulan çocuklarda kapak değiştirilebiliyor. Tüm bu gelişmeler süratle devam ederek çocuk kalp hastalarımızın daha kaliteli ve uzun ömür sürmelerine imkan sağlıyor. Anjiyografi sistemi günümüzde gelişen yeni teknolojik gelişmeler sayesinde erken doğan ve kilosu düşük olan prematüre bebekler dahil yenidoğan devrinden itibaren her yaşta teşhis ve tedavi hedefli kullanılabiliyor. Prosedürün muvaffakiyet bahtı yüksek, yan tesir mümkünlüğü ise düşüktür.” diyor.
Şimdi anne karnında tespit edilebiliyor
Doğumsal kalp hastalıklarında her 3 bebekten 1’ine doğumdan çabucak sonra birinci ayda müdahale etmek gerekiyor. Münasebetiyle erken teşhis minik kalplerde yaşamsal kıymet taşıyor! Çevik, hamileliğin 18-20. haftalarından itibaren fetal ekokardiyografi ismi verilen ultrasonografik sistemle doğumsal kalp hastalıklarının taranabildiğine dikkat çekerek, “Tanının hamilelikte konulması durumunda doğumun uygun merkezlerde gerçekleştirilmesi ve doğumdan çabucak sonra gerekli müdahale yapılabilmesini sağladığı için tedavi muvaffakiyetini artırıyor. Bu nedenle doğumsal kalp hastalığının mümkünse teşhisinin doğum öncesi konması ve doğumun bu hastalıklara müdahale edilebilecek donanıma sahip merkezlerde gerçekleştirilmesi büyük ehemmiyet taşıyor” diyor. Doğumsal kalp hastalıkları doğum sonrasında da tam ve eksiksiz fizik muayene, şüphelenilmesi durumunda da ekokardiyografi ile teşhis edilebiliyor. Şayet gerek görülürse ek olarak nadiren anjiyografi ve tomografi tetkiklerinin de uygulanması tanıyı doğrulamak için kullanılabiliyor.
Belirti vermesi yılları bulabiliyor
Doğumsal kalp hastalıklarının birçok alt tipi mevcut ve her bir hastalık kendini farklı sinyallerle muhakkak edebiliyor.Çevik, belirti ve bulguların hastalığın şiddeti doğrultusunda kimi çocuklarda yıllar sonra ortaya çıkabildiğine işaret ederek, “Örneğin kalbin odacıkları ortasındaki delikler büyüklüklerine nazaran, farklı vakitlerde farklı bulgularla gelişebiliyorlar. Rutin denetimler sırasında muayenede belirti vermeyen, fakat kalbin rezervleri bittiğinde belirti veren az hastalıklar da kelam konusu olabiliyor.” diyor.
Bu sinyalleri asla gözden kaçırmayın!
Erken teşhis ve tedavi için yenidoğan periyodundan itibaren rutin muayenenin periyodik olarak yapılması dışında ailelerin de birtakım belirtileri gözden kaçırmamaları büyük kıymet taşıyor. Prof. Dr. Ayhan Çevik, çocukluk devrinde yaş aralığına nazaran değişen belirtileri şöyle sıralıyor:
Yenidoğan periyodunda
– Emme sırasında çabuk yorulmak
– Beslenme zorluğu
– Sık nefes alıp vermek
– Morarma
– Kâfi kilo alımının olmaması
Süt çocukluğu devrinde
– Sık alt teneffüs yolu enfeksiyonu geçirmek,
– Büyüme – gelişmenin duraklaması yahut olmaması
– Çok terlemek
– Teneffüs ve kalp suratının olağan pahaların üzerinde olması
– Efor gereken motor aktivitelerinde çabuk yorulmak
– Dudak ve ağız içinde morarma
Okul çağı devrinde
– Spor aktivitelerinde yaşıtlarına nazaran daha az performans sağlamak
– Çabuk yorulmak
– Sık akciğer enfeksiyonu geçirmek
– Bayılmak yahut bayılacak üzere olmak
– Efor yahut spor aktivitesi ile oluşan göğüs ağrısı
Sistemli takip çok önemli!
Doğumsal kalp hastalıkları; ilaç, anjiyografi ve ameliyat olmak üzere 3 farklı yolla tedavi ediliyor. Hangi tedavi seçeneğinin uygulanacağı hastalığın teşhis edilme vakti, şiddeti ve diğer anomalinin de var olup olmadığına nazaran değişiklikler gösterebiliyor. Çevik, ülkemizde son yıllarda yaşanan teknolojik gelişmeler sayesinde doğumsal kalp hastalıklarının büyük kısmının muvaffakiyetle tedavi edildiğine dikkat çekerek, “Bu nedenle, hastalık bulgu vermeden teşhis edilmesine imkan sağlayabildiği için periyodik denetimlerin hamilelikten itibaren yapılması çok kıymetli. Ayrıyeten öteki çocukluk çağı hastalıklarında olduğu üzere; çocukların büyüme ve gelişmeleri müddetince de takiplerinin tertipli olarak yapılması yaşamsal kıymete sahip.” diyor.
