2021 – 2022 Eğitim ve Öğretim yılının birinci periyodu 21 Ocak Cuma günü sona eriyor. Karne vakitlerinde öğrencilerin büyük gerilim yaşadıklarını belirten uzmanlar, aile içinde kıymetlendirme yapılırken dikkat edilmesi gereken en kıymetli noktanın karne notu değil, çocuğun çalışma performansının yani süreç değerlendirilmesinin yapılması olduğunu söz ediyor.
Öncelik notlar değil
Karne vakitleri ya da imtihan sonuçlarının açıklandığı vakit dilimlerinin öğrencilerin büyük gerilim yaşadıkları vakit dilimleri olduğunu belirten Seda Aydoğdu, “Bu durum hem öğrenci hem de aile için zorlayıcı oluyor. Birebir vakitte ebeveyn ve çocuk münasebetini de olumsuz etkileyen bir süreç yaşanabiliyor. Konut içi sağlıklı bağlantının desteklenmesi ve bireylerin birbirlerini anlayıp talep ve beklentilerin net bir formda bilinmesi için anne, baba ve çocuğun kitle bağlantı araçları olmadan konuşabilecekleri sakin bir ortam yaratılmalı. Karneye kadar olan ders çalışma sistemi ve notlar değerlendirilirken dikkat edilmesi gereken en kıymetli nokta karne notunun değil, çocuğun çalışma performansının yani süreç değerlendirilmesinin yapılmasıdır.” dedi.
Suçlayıcı ve kıyaslayıcı olmayın
Aydoğdu, “Ebeveynlerin performans manasında çocukların daha düzgün olabileceklerini düşündüklerini ve bundan ötürü hayal kırıklığı hissetmeleri mümkün. Ebeveynler hislerini çocukları ile sakince paylaşabilir lakin his tabirlerinde dikkat etmeleri gereken çok kıymetli bir nokta vardır. His, niyet ve beklentilerini söz ederken suçlayıcı, yargılayıcı ve başka arkadaşlarıyla kıyaslayıcı sözlerden katiyetle ve katiyetle uzak durulmalı. Suçlayıcı ya da kıyaslayıcı tabirler çocuğun benlik hürmetini ve özgüvenini düşürür, kendisini bedelsiz, yetersiz ve sevilmeyen biri olduğunu düşünmesine sebep olur. Bu durum da içe kapanmasını beraberinde getirir. Çocukta olumlu bir benlik hürmeti gelişmesi isteniyorsa ve özgüveninin yüksek olması bekleniyorsa ona karşı kıyaslayıcı ve incitici telaffuzlardan kaçınılması gerekiyor. Karne notlarının değerlendirilmesinde süreç ön planda olmalı ve çalışma performansıyla ilgili niyetler paylaşıldıktan sonra neyi nasıl yapabileceğine dair yönlendirmelerde bulunulabilir.”
Ceza verilmemeli
Ödül ve ceza kavramının çocuklar için çok hassas kavramlar olduğunu vurgulayan Aydoğdu, “Özellikle küçük yaş kümesi çocuklar, aldıkları mükafatlar yahut cezalar üzerinden sevilip sevilmediklerine dair çıkarımda bulunabilirler. Yaşla birlikte bu durum ‘ailem beni yalnızca derslerim âlâ olursa sever’ formunda daha net çıkarımlarda bulunmalarına sebep olabiliyor. Bu sebeple çocuğun aldığı karne notları üzerinden ödül yahut ceza vermenin yanlışsız bir yol olmadığının altını çizmekte yarar var. Süreç değerlendirmesi hakkında olumlu yahut olumsuz geri bildirimler verilebilir. Ayrıyeten çocuğun daima ders çalışmasını beklemek çok gerçekçi bir beklenti olmayacaktır. Toplumsal hayatın ve bağlarının de gelişimi için epeyce değerli olduğunun bilinmesi büyük ehemmiyet taşıyor. Bu sebeple konulan sınırlamaların katiyen bir istikrarı olmalı.” tabirlerini kullandı.
Gelişim devrine dikkat
Ödül istenilen bir davranışı pekiştirmek için verilirken cezanın istenilmeyen bir davranış ortaya çıktığında çocuk onu tekrar yapmasın diye verilen bir durum olduğunu belirten Aydoğdu, kelamlarını şöyle tamamladı: “Ödül ve ceza istikrarı kurulurken ebeveynlerin yaptığı en büyük kusur, çocuğun hangi gelişim devri içerisinde olduğunu düşünmeden hareket etmeleridir. Çocuğun içerisinde bulunduğu gelişim devri bilinmeli ve o periyoda ilişkin muhtaçlıkları da fark edilmeli. Bu gereksinimler yok sayılarak konulan sınırlamaların çocuk üzerinde ve çocukla kurulan ilgi üzerinde olumsuz tesirler yaratabileceği unutulmamalıdır. Ödülde ise maddi olarak çok büyük mükafatlar verilmemeli yahut bilhassa okul devrinde konulan teknoloji kullanımının çok üzerine çıkılmamalı. Bu durum tatil dönüşü çocuğun okula ve derslerine adapte olmasını zorlaştıracağı üzere toplumsal gelişimini de sekteye uğratabiliyor.”
